স্বাধীন দেশৰ পৰাধীন নাগৰিক মই - টোলন তছা

স্বাধীন দেশৰ পৰাধীন নাগৰিক মই

আছোঁ অঘোষিত কাৰাগাৰৰ দুৰ্ভগীয়া কয়দী হৈ

আহিছিলোঁ এসময়ত স্বদেশ-স্বজাতি এৰি 

পেটৰ তাড়নাত কৰিছিলোঁ বৃটিছৰ গোলামী ।

শুনিছিলোঁ গছৰ পাত ছিঙিলেই টকা পায়

দেহা ক'লা কৰিলোঁ যাতনাৰ বোজা কঢ়িয়াই

বন্দী জীৱনৰ চকৰি যুগে যুগে ঘূৰিয়ে আছে

মোৰ উকা চোতালত এতিয়াও দৰিদ্ৰতাই নাচে ।

এটি কলি দুটি পাতেই মোৰ পৰিচয়

যাৰ বাবে কৰিছোঁ এই জীৱনৰ অপচয়

এবেগেত পেটে বিবেকক দিয়ে শুৱাই

হাত-ভৰিয়েহে জানে কিমান খাটনি সদায় ।

আহৰি আছে যদি এপাক চাই যাব পাৰে 

আঙুলি ফাটে কিদৰে চাহপাত ছিঙি বাৰে বাৰে

অনাক্ষৰী শ্ৰমিক মই আজীৱন পৰিস্থিতিৰ গোলাম

চাহাবক দেখি এতিয়াও মূৰ দোৱাই কৰোঁ চালাম ।

জ্ঞানৰ ভোকতকৈ পেটৰ ভোকৰ শকতি বেছি 

পঢ়াশালিৰ দুৱাৰডলিতে অসফলতাই ধৰে হেঁচি

সেউজীয়াৰ বুকুত সেউজী সপোনে কুঁহি নেমেলা হ'ল

আকাশখন চুই চোৱাৰ হেঁপাহ আধৰুৱা হৈয়ে ৰ'ল ।

পুতলা নাচৰ পুতলা হৈ থকাৰ আৰু অকণো ইচ্ছা নাই

দিন-ৰাতি একাকাৰ কৰি এদিন যামেই মই আগুৱাই 

জগতৰ লগত ফেৰ মাৰিম নিজ প্ৰতিভাৰ চিলা উৰুৱাম

পৰাধীনতাৰ শিকলি ছিঙি স্বাধীনতাৰ জয়গান গাম ।